آرم جمهوری اسلامی

هر کشوری علاوه بر پرچم، یک آرم یا نشان رسمی نیز دارد که در پرچم , اسناد رسمی آن کشور از آن استفاده می­شود. آرم رسمی هر کشوری در شناخت آن کشور مؤثر است و می­تواند آرمان­‌ها، اهداف، گرایشات مذهبی و انگیزه‌ی یک ملت را به نمایش بگذارد. نشان هر کشوری ممکن است بنا به مقتضیات زمان و حوادث فرهنگی، مذهبی و یا سیاسی دستخوش تغییر شود. آرم جمهوری اسلامی نیز نشان شناخته شده‌ی کشور ایران است که در کلیه‌ی اسناد، مدارک و نامه‌­های رسمی از آن استفاده می‌شود. در این مطلب به توضیح جزئیاتی در مورد این نشان خواهیم پرداخت.

برای طراحی آرم حرفه ای همین حالا اقدام نمایید.

معرفی آرم جمهوری اسلامی ایران

پس از پیروزی انقلاب بر نظام شاهنشاهی، آرم‌­ها و نشان­‌های رسمی کشور نیز همراه با بسیاری از دیگر ارکان نظام تغییر کردند. این تغییرات از الزامات تغییر نظام بود چرا که نشان رسمی کشوری که نظام جمهوری دارد، باید هم راستا و همسو با عقاید ملت باشد. به‌دلیل الزامات و مقتضیات سیاسی و مذهبی آن زمان، نشان‌­های بسیاری برای دستگاه‌­های رسمی کشور ایجاد شدند؛ با این حال، کشور به یک نشان واحد نیاز داشت تا بتواند در کلیه‌ی روابط بین‌المللی خود از آن استفاده کند.

این نشان باید به‌گونه‌­ای طراحی می­شد که کلیه‌ی گرایشات فرهنگی، مذهبی، سیاسی و اجتماعی جامعه‌ی در آن  لحاظ شود و به‌جای آرم قبلی کشور ایران که به‌عنوان شیر و خورشید شناخته می­شد و معرف حکومت شاهنشاهی بود، مورد استفاده قرار گیرد. این نشان می­بایست با گرایشات ایرانی- اسلامی طراحی می­شد تا معرف هویت ایرانی به سراسر جهان باشد و این هویت شکوهمند را در خاطر جهانیان تداعی کند؛ بنابراین، یک نشان جامع و کامل و در عین حال گویا نیاز بود تا به‌عنوان آرم جمهوری اسلامی به‌صورت رسمی معرفی شود.

تاریخچه آرم جمهوری اسلامی

از زمان حکومت صفویان نشان رسمی کشور نشان شیر و خورشید بود. شاه اسماعیل صفوی خود را از یک طرف به خاندان سلسله‌ی بزرگ ساسانی و از سویی دیگر به امام هفتم شیعیان منتسب می‌دانست. او خواستار این بود که نشان شیر و خورشید به‌عنوان آرم رسمی کشور برگزیده شود. در زمان قاجاریان نیز یک شمشیر به طراحی این نشان افزوده شد و این نشان تا زمان حکومت پهلوی مورد استفاده قرار می­گرفت.

بیشتر بخوانید: مراحل برندسازی

پیشنهاد تغییر آرم جمهوری اسلامی  برای نخستین بار توسط آیت‌الله خمینی ،رهبر انقلاب اسلامی ایران، در تاریخ دهم اسفند ماه سال ۱۳۵۷ داده شد. آیت‌الله خمینی طی یک سخنرانی اعلام کردند که نماد و آرم جمهوری اسلامی ایران باید به‌گونه‌­ای باشد اسلام طلبی ملت مسلمان ایران در آن هویدا باشد.

پس از این سخنرانی، دولت موقت مهندس بازرگان طی یک فراخوان مردم را به طراحی آرم جمهوری اسلامی ایران دعوت می­کند و به‌دنبال این فراخوان طرح­‌های متنوعی به دفتر نخست وزیر ارسال می‌شود. سر انجام در میان انبوهی از طرح­‌های برگزیده، یک طرح به‌عنوان طرح نهایی آرم جمهوری اسلامی انتخاب شده و به تصویب می­رسد.

تکامل آرم جمهوری اسلامی

در ابتدا نشان مصوبی که در شورای انقلاب تصویب شد یک نشان متفاوت بود که قرار بود جایگزین نشان شیر و خورشید شود. این آرم متشکل از مشت گره کرده با ستاره­هایی در اطراف بود که آزادی خواهی ملت ایران را به تصویر می­کشید. همه‌ی کارها انجام شده بود و مراحل اصلی طی شده بودند؛ حتی اسکناس­‌های جدید نیز با این آرم به چاپ رسیده بودند؛ اما، سرانجام در فروردین سال ۱۳۵۸ یک طرح به دفتر امام خمینی در قم ارسال شد. این طرح ابتدا توسط آیت‌الله هاشمی رفسنجانی مورد قبول واقع ­شد و پس از پیشنهاد ایشان توسط امام خمینی نیز به تأیید نهایی رسید. پس از انتخاب این طرح تمام آنچه با طرح قبلی منتشر شده بود، جمع‌آوری شد و طبق دستور رهبر انقلاب این طرح به‌عنوان آرم جمهوری اسلامی در تمام اسناد و مدارک رسمی و همچنین سربرگ نامه‌­های رسمی مورد استفاده قرار گرفت. پس از تنفیذ رهبری این آرم بنا به درخواست امام روی پرچم نیز طراحی شد.

مفهوم آرم جمهوری اسلامی

آرم جمهوری اسلامی ایران دارای پنج جزء اصلی و یادآور اصول پنجگانه دین اسلام یعنی توحید، عدل، نبوت، امامت و معاد است. این نشان به‌صورت کلی نشان دهنده‌ی کلمه‌ی الله است که چهار کلمه‌ی «لا‌»، «االه»، «الا» و «الله» را نیز در خود مستتر کرده است. این جمله نشانه‌ی اصلی توحید و مبنی بر اسلامی بودن حکومت ایران است. جزء میانی طرح نیز تصویر یک شمشیر را یادآور می­شود که نشانه­‌ای از ایستادگی و مقاومت اسلامی است. آرم جمهوری اسلامی به‌صورت کروی طراحی شده تا جهانی بودن و بدون مرز بودن آیین اسلام در آن آشکار باشد. در حقیقت این حالت کروی تداعی‌گر کره‌ی زمین است.

همان طور که گفته شد آرم جمهوری اسلامی از پنج جزء اصلی تشکیل شده است. عدد پنج در دین اسلام و به شکل ویژه‌ای در مذهب تشیع یک عدد مقدس محسوب می­شود که نه تنها بیانگر اصول دین اسلام است، بلکه به دیگر مفاهیم دینی و روایی نیز اشاره دارد. عدد پنج همچنین در هنر اسلامی برای محاسباتِ مبنایی در طراحی اشکال، از اصلی­‌ترین اعداد محسوب می­شود.

عبارت لا اله الا الله که به شکل مستتر و در عین حال واضح و خوانا در آرم جمهوری اسلامی به چشم می­خورد، در مرکز خود علامت تشدید را نمایش می­دهد که ضمن اشاره‌ی مؤکد به عبارت توحیدی لا اله الا الله، روی شمشیرِ ایستاده در مرکز آرم قرار دارد. نشانه‌ی تشدید در مفاهیم اسلامی به‌معنای شدت است که می­تواند نشان‌دهنده‌ی پایداری شدید مسلمانان ایران باشد. این طرح به شکلی کاملا متقارن ایجاد شده که بیانگر توازن و تعادل فرهنگ ایرانی- اسلامی خواهد بود. در حالت کلی اصلی­ترین و مهم­ترین بخشِ طرح، کلمه‌ی الله است که مفاهیم دیگر در قالب این کلمه به تصویر کشیده شده‌اند. این کلمه از نظر نظم هندسی و نوع ترسیم، مفهوم غالب آرم جمهوری اسلامی ایران است و در یک پس زمینه‌ی سفید قرار دارد که صلح و دوستی را یادآور می­شود. گفته می­شود خطوطی که در این طرح به کار گرفته شده‌اند توسط نوک شمشیر پیامبر اسلام به‌عنوان امضای ایشان در جهان اسلام شناخته می­شد که ایده‌ی اصلی این طرح از همین خطوط مورب الهام گرفته شده است.

نشان رسمی جمهوری اسلامی ایران

نشان رسمی جمهوری اسلامی ایران که از فروردین سال ۵۸ انتخاب شد، تا به امروز در تمامی اسناد رسمی کشور از آن استفاده می­شود. آرم جمهوری اسلامی که از میان هزاران طرح ارسال شده انتخاب شده است، نشان‌واره­ای متشکل از عبارات و کلمات اسلامی نظیر عبارت لا اله الا الله و کلمه‌ی الله است که از نگاهی دیگر به گل لاله نیز تشبیه شده است. گل لاله در فرهنگ ایرانی نمادی از خون پاک افرادی است که جان خود را در راه میهن فدا کرده‌اند. اجزاء این طرح از چهار هلال و یک شمشیر تشکیل شده‌اند که جزء میانی طرح است. این طرح در تاریخ 19 اردیبهشت سال ۱۳۵۹ به تصویب شورای انقلاب رسید. نمادهایی که در نشان رسمی جمهوری اسلامی ایران وجود دارند شامل موارد زیر هستند که در ادامه به صورت گذار آنچه را قبل‌تر گفتیم جمع‌بندی می‌کنیم:

• الله: این کلمه مبنای اصلی نشان رسمی جمهوری اسلامی ایران محسوب می­شود و به هدف اصلی هستی و تکامل انسان به سوی خداوند اشاره دارد. این کلمه با ترکیبی از چهار هلال ایجاد شده است که مفهوم رشد گیاه را به ذهن متبادر می‌کند.
• کتاب: در این طرح کتاب نمادی از کتاب مقدس اسلام و اصول دینی است.
• شمشیر: در بخش میانی این طرح شمشیر ایستاده­‌ای به چشم می­خورد که نشان دهنده پایداری اسلامی است و تشدیدی که روی آن قرار دارد شدت این مقاومت را نشان می­دهد.
• تقارن در طرح: تمام نمادها به شکلی کاملا متقارن در طرح گنجانده شده‌اند که این امر می­تواند نمایانگر اهمیت تعادل و توازن در مفاهیم اصلی ایرانی – اسلامی باشد. پنج جزء اصلی نشان رسمی جمهوری اسلامی ایران نیز به شکلی کاملا موزون و متقارن در این طرح قرار دارند.
• عبارت لا اله الا الله: این عبارت که اصل توحید را بیان می­کند، برای تأکید بر نفی ارزش­‌های طاغوتی و ضد اسلامی در طرح قرار داده شده است.
• کره زمین: شکل کروی آرم، نمادی از کره زمین است و به این موضوع اشاره دارد که اسلام آیینی برای همه جهانیان است و هیچ مرزی برای آن وجود ندارد.

طراح آرم جمهوری اسلامی چه کسی است؟

پس از بررسی تمام نمادهای موجود در لوگو جمهوری اسلامی ایران نوبت به این می­رسد که ببینیم طراح آرم جمهوری اسلامی چه کسی است و این همه خلاقیت و مفهوم‌گرایی از کدام ذهن نشأت می‌گیرد.

دکتر حمید ندیمی طراح لوگو جمهوری اسلامی ایران است. او در فروردین ۱۳۵۸ طرح خود را به دفتر آیت‌الله خمینی در قم فرستاد. پس از تأیید آیت‌الله هاشمی این طرح به تصویب رهبر انقلاب نیز رسید. این هنرمند که اصلیتی تهرانی دارد، علاقه‌­ای به شناخته شدن نشان نمی­دهد و در هیچ رسانه‌­ای درباره‌ی این اثر ماندگار خود سخنی نمی­گوید.

دکتر حمید ندیمی در حال حاضر استاد درس نظریه و روش­‌های طراحی است که در دانشگاه شهید بهشتی و در رشته معماری تدریس می­کند. این هنرمند فرهیخته تنها دو بار حاضر به مصاحبه شد. اولین مصاحبه او در سال ۱۳۵۹ پس از به تصویب رسیدن طرح نهایی انجام گرفت؛ او برای آخرین بار در سال ۱۳۶۲ و برای مجله پاسدار اسلام حاضر به مصاحبه شد.

به گفته‌ی دکتر ندیمی طراحی آرم پس از رفراندوم جمهوری اسلامی به دستور آیت‌الله خمینی شروع می­شود تا تمام نمادهای نظام سلطنتی حذف شده و نمادهای اسلامی جایگزین آن­‌ها گردد. در گام اولیه می­بایست نشان شیر و خورشید حذف می­شد چرا که سابقه این نشان به دوران آتش پرستی و خورشید پرستی ایرانیان در دوران ساسانی باز می­گشت و پس از ظهور اسلام وجود این نشان دیگر معنایی نداشت.

دکتر ندیمی در ادامه سخنان خود بیان کرده‌اند که همیشه برای ساختن یک نماد برای جهان اسلام مشتاق بوده و پس از دستور امام با جدیت بیشتری به مرور سیاه مشق­‌های قبلی خود پرداخته است. او می­گوید در این نماد از سه رکن اصلی؛ یعنی کتاب، ترازو و آهن استفاده کرده که بر گرفته از عبارت قرآنی کتاب، میزان و حدید بوده است.

دیگر آرم‌­های طراحی شده توسط حمید ندیمی عبارتند از: آرم خبرگزاری ایرنا، آرم سابق سازمان سنجش، دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، مرکز توسعه صادرات، آرم دانشگاه زنجان، مؤسسه عالی پژوهش در برنامه ریزی و توسعه و آرم انجمن اولیا و مربیان.

برای مشاهده نمونه لوگو بر روی لینک کلیک کنید.

کلام پایانی

هرکشوری به جز پرچم یک نشان رسمی نیز دارد که توسط دیگر کشورهای جهان توسط آن شناخته می­شود. این نشان­‌ها در جایگاه سیاسی از نقش پررنگی برخوردار هستند. آرم جمهوری اسلامی طبق تفکر و ایدئولوژی که باعث ایجاد انقلاب شده بود طراحی شد و به تصویب رسید.

پس از پیروزی انقلاب بنا به دستور آیت‌الله خمینی تمام علائم و نشانه‌های نظام سلطنتی باید با یک نشان اسلامی واحد جایگزین می­شد. سرانجام طرحی که توسط دکتر حمید ندیمی ایجاد شده بود به‌عنوان آرم جمهوری اسلامی انتخاب شد. این نشان تا به امروز در کلیه‌ی اسناد و مدارک و در سربرگ نامه‌های رسمی، روی پرچم ایران و اسکناس ها وجود دارد و از آن استفاده می‌شود.

منبع:

en.wikipedia.org/wiki/Emblem_of_Iran

دانلود لوگو جمهوری اسلامی

در صورت تمایل جهت دریافت فایل لوگو بر روی دکمه دانلود و یا روی عکس کلیک نمائید دانلود