تایپوگرافی

هنر مفهومی است که از اولین روزهای زندگی انسان با او همراه بوده است. از نقاشی‌های درون غار تا هنرهای خیابانی جدید، این مفهوم گسترده همواره در طول تاریخ مهمان ما بوده و طی زمان دستخوش تغییرات بسیاری شده است. 

امروزه، معنای هنر تنها به نقاشی‌های زیبا یا خطاطی نستعلیق ختم نمی‌شود، بلکه در قالبی جدید به خدمت کسب‌وکارها در آمده است. تایپوگرافی یکی از اشکال جدید هنر است که توانایی بالایی در انتقال مفاهیم گوناگون به مخاطبانش دارد. 

به همین خاطر است که این هنر نو، به ابزار موردعلاقه‌ی طراحان لوگو و صاحبان کسب‌وکار تبدیل شده است. با ما همراه باشید تا شما را با هنر تایپوگرافی آشنا کنیم.

تاریخچه‌ی تایپوگرافی

تاریخچه‌ی تایپوگرافی (typography ) به قرن‌ها پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد. حتی می‌توان می‌توان اولین تلاش‌های بشر برای بیان مفاهیم را نوعی تایپوگرافی درنظر گرفت. اما شروع رسمی استفاده از تایپوگرافی، زمانی بود که بشر شروع به ضرب فلزهای گوناگون به عنوان واحد پول برای داد و ستد کرد. 

در طول قرن‌ها تایپوگرافی از شکلی به شکل دیگر مورد استفاده قرار گرفت و درنهایت در قرن بیستم، به کمک کدهای کامپیوتری وارد زندگی روزمره‌ی بشر شد.

واژه‌شناسی

واژه‌ی انگلیسی تایپوگرافی (Typography)، دارای ریشه‌ی یونانی است. این واژه از دو بخش تایپوس (Typos) و گرافیا (Graphia) تشکیل شده است. واژه‌ی تایپوس به «شکل» و گرافیا به معنای «نوشتن» است. اگر این واژه را در کنار هم قرار دهیم به ترکیب شکل‌نویسی یا شکل‌نگاری خواهیم رسید.

تایپوگرافی چیست؟

تایپوگرافی، هنر تنظیم و چینش حروف در کنار یکدیگر است. به بیان دیگر، تایپوگرافی وظیفه‌ی خوانا و زیباسازی متون نوشتاری را برعهده دارد. این تکنیک با دستکاری عناصر گوناگونی از متن، همچون فاصله‌ی بین حروف، شکل نوشتاری حروف، فضای خالی اطراف آن‌‌ها و ... کلمات را به عنصر بصری جذابی تبدیل می‌‌کند که توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب خواهد کرد.

عناصر تایپوگرافی

تمامی اجزایی که باعث می‌شوند یک کلمه از نظر بصری برجسته و زیبا دیده شود، عناصر تایپوگرافی نام می‌گیرند. عناصر تایپوگرافی با توجه به نوع کارکردشان در دو دسته‌ی عناصر بنیادی و عناصر پیشرفته قرار خواهند گرفت. درادامه به بررسی این دو دسته‌بندی اصلی از عناصر تایپوگرافی می‌پردازیم.

عناصر بنیادی

- تایپ‌فیس (Typefce) یا طرح حروف: این اصطلاح به نام طرح کاراکترهای متن اشاره دارد.Arial و Helvetica دو نمونه از متداول‌ترین تایپ‌فیس‌ها هستند.

- فونت: به طرح خاصی از تایپ‌فیس‌ها که دارای ارتفاع و پهنای مشخصی است، فونت گفته می‌شود. Courier، Calibri، Tahoma، Times New Roman شناخته شده‌ترین فونت‌ها در دنیای نوشتاری هستند.

- ارتفاع کاراکتر (x-height): همانطور که گفتیم، هر تایپ‌فیس دارای اندازه‌ی مشخصی است، به ارتفاع هر کاراکتر x-height گفته می‌شود. طراحان باید در هنگام استفاده از دو تایپ‌فیس متفاوت به ارتفاع آن‌ها دقت کنند و کاراکترهایی با ارتفاع یکسان انتخاب کنند.

- پهنای تنظیم‌شده‌ی کاراکتر: پهنای تنظیم‌شده به فضای اشغال شده توسط کاراکتر و فضای حائل هریک از آن‌‌ها اطلاق می‌شود.

بد نیست بدانید که سیستم خاصی برای اندازه‌گیری حروف وجود داد که به سیستم امتیازدهی معروف است. در این سیستم یک امتیاز مساوی با ۴.۴ سانتی‌متر و ۱۲ امتیاز مساوی با یک پیکاست.

عناصر پیشرفته

- فاصله‌‌ی بین خطوط (Leading): لیدینگ یا فاصله‌ی بین خطوط، به فضای موجود بین یک خط با خطوط بالایی و پایینی خود گفته می‌شود. بیشتر انتشاراتی‌ها فاصله‌ی بین خطوط را چیزی حدود ۱.۲۵ تا ۱.۵ برابر اندازه‌ی کاراکتر استفاده‌شده در نظر می‌گیرند.

- فاصله‌ی‌ بین کاراکترها (Tracking): به فاصله‌ي بین کاراکترها ترکینگ یا فاصله‌ی بین حروف گفته می‌شود.

- فاصله‌ی بین کاراکتر و حروف (Kerning): کرنینگ نیز شبیه به ترکینگ عمل می‌‌کند با این تفاوت که به فاصله‌ی بین کاراکتر و حرف از یکدیگر اطلاق می‌شود.

- طول خط: به طول استاندارد متن گفته می‌شود که توسط حاشیه‌های صفحه کنترل می‌گردد.

- سلسله مراتب: سلسله مراتب با سایزبندی عنوان‌ها و زیرعنوان‌‌ها خواننده را در طول متن هدایت می‌کند. طبق قوانین سلسله مراتب تایپوگرافی، عنوان اصلی با اندازه‌ی بزرگ، زیرعنوان‌‌ها با اندازه‌ی متوسط و متن اصلی با اندازه‌ی کوچک نوشته می‌شوند.

- اندازه: معیار اصلی نشان‌دهنده‌ی سلسله مراتب در متن است و با کمک رنگ‌ها، ابعاد و فاصله‌‌ها مشخص می‌شود.

کاربردهای تایپوگرافی

گفتیم که هدف اصلی تایپوگرافی تنظیم چینش حروف و کاراکترهای متن، به گونه‌‌ای است که متن را برجسته، خوانا و زیبا جلوه دهد. به همین منظور در عصر حاضر شاهد کاربردهای گوناگون این هنر نوین هستیم. 

از حروف‌چینی روزنامه‌‌ها گرفته تا کارهای دم‌دستی‌تری همچون خطاطی، می‌توان ردپایی از تایپوگرافی را در هر زمینه‌ای که با حروف و متون سر و کار دارد، مشاهده کرد. اما برای آشنایی هرچه دقیق‌تر شما با کاربردهای تایپوگرافی، چند مورد از مهم‌ترین زمینه‌های استفاده از تایپوگرافی را درادامه معرفی می‌کنیم:

- طراحی اسناد

- ساخت ارائه‌ها

- طراحی نقشه‌ها و عنوان‌‌ها

- طراحی لباس

- طراحی صنعتی لوازم خانگی و مصرفی

- استفاده در انتشار اشعار مدرن

- طراحی ابزارهای مرتبط با خودرو

- تقویت برند

- افزایش تعامل مصرف‌کننده با برند

- بهبود تجربه‌ی کاربری

اصول طراحی تایپوگرافی

برای اینکه بتوانید تایپوگرافی حرفه‌ای و خلاقانه‌ای تولید کنید، پیش از هرچیز باید با قوانین آن آشنا باشید. به همین منظور، درادامه ۵ اصل طراحی تایپوگرافی را به شما معرفی خواهیم کرد:

- رعایت تعادل به‌گونه‌ای که ساختاری همیشگی ایجاد کند

- داشتن سلسله مراتبی که تشکیلات و مسیر حرکت‌تان را مشخص کند

- ایجاد کنتراست (تضاد) برای تاکید بر نکات مهم

- استفاده از المان تکرار برای ایجاد حس سازگاری و آشنایی

- تنظیم ترازها برای ایجاد تصویری قدرتمند و ساختاریافته

در کنار رعایت این اصول، همیشه باید به تصاویری که توسط کلمات‌تان خلق شده‌اند توجه کنید. ذهن‌تان را به چالش بکشید و سعی کنید به جای دیدن پیام کلمات‌تان، چهره‌ی آن‌ها را ببینید.

اهمیت استفاده از تایپوگرافی

حتما تا اینجای کار متوجه شده‌اید که طراحی تایپوگرافی تنها به انتخاب فونت‌های زیبا و خوش‌رنگ محدود نمی‌شود و گستره‌ی وسیع‌تری را در بر می‌گیرد. در دنیای امروز که دسترسی به فضای وب بیش از پیش ساده شده است، تایپوگرافی خوب، می‌تواند یکی از ابزارهای حیاتی در طراحی رابط کاربری استاندارد باشد.

 تایپوگرافی هوشمندانه سلسله مراتب بصری بسیار قدرتمندی ایجاد می‌کند که می‌تواند تعادل گرافیکی وب‌سایت شما را حفظ نماید و تم کلی محصول‌تان را تنظیم کند. 

از دیگر وظایف تایپوگرافی، راهنمایی و هدایت کاربران، بهبود دسترسی و خوانایی وب‌سایت و اطمینان از خلق تجربه‌ای فوق‌العاده برای کاربر است. اما اهمیت استفاده از تایپوگرافی تنها به این نکات محدود نمی‌شود، بلکه موارد زیر اهمیت، دلایل اصلی اهمیت تایپوگرافی هستند:

- باعث شناخت برند شما می‌شود: تایپوگرافی خوب در کنار شکل دادن به هویت برندتان می‌تواند موجب شود که کاربران فیس‌تایپ‌های استفاده شده در وب‌سایت یا محصولات‌تان را به‌طور مداوم به برندتان ارتباط دهند. بنابراین طراحی تایپوگرافی منحصربه‌فرد و همیشگی به شما کمک می‌کند تا کاربران بیشتری را با خود همراه کنید، اعتمادشان را به دست آورید و نام برندتان را بالا ببرید.

- بر تصمیم‌گیری کاربران‌تان تاثیر می‌گذارد: تایپوگرافی می‌تواند تاثیر بسیار عمیقی بر درک کاربران از پیام متن شما داشته باشد. تایپوگرافی‌های‌ چشمگیر نسبت به فونت‌های ضعیفی که توانایی انتقال پیام برندتان را ندارند، قدرت بیشتری در متقاعد کردن افراد دارند.

- توجه خوانندگان را به خود جلب می‌کند: تایپوگرافی خوب می‌تواند زمان باقی ماندن کاربران در صفحه‌ی شما را افزایش دهد. درصورتی که به‌خوبی طراحی شده باشد، تصویری تحریک‌کننده و به یاد ماندنی را برای کاربرانی که در حال بررسی برند شما هستند، به نمایش می‌گذارد.

تایپوگرافی درمورد برند شما چه می‌گوید؟

تایپوگرافی نقشی حیاتی در طراحی هویت برند شما ایفا می‌کند. اگر نگاه دوباره‌ای به تعریف تایپوگرافی بیاندازید، متوجه خواهید شد که می‌تواند همچون طراحی گرافیکی لوگو، نقش تعیین‌کننده‌ای در انتقال پیام لوگوی شما داشته باشد.

 حتی اگر لوگوی شما گرافیکی باشد، می‌توان با اضافه کردن تایپوگرافی به آن، تاثیر لوگو در انتقال پیام برندتان را چند برابر کرد. برای اینکه تاثیر تایپوگرافی در انتقال پیام برند به مخاطب را بهتر درک کنید، در ادامه به بررسی ۷ گزینه‌ی مهم که باید در طراحی تایپوگرافی لوگو رعایت شوند، می‌پردازیم:

- انتخاب درست فونت: واضح‌ترین المان در طراحی تایپوگرافی لوگو، انتخاب نوع فونت است. فونت انتخابی شما، پنجره‌ای است که لوگو از طریق آن هویت برندتان را در قالب نام و شعار کسب‌وکارتان به سایرین نشان می‌دهد.

- ترکیب فونت‌‌ها: هنگامی که تصمیم می‌گیرید از فونت‌‌های متنوع در طراحی تایپوگرافی لوگوی برندتان استفاده کنید، باید به خاطر داشته باشید که فونت‌ها نیز همچون رنگ‌ها باید مکمل یکدیگر باشند. در غیر این صورت چهره‌ی برندتان را با بی‌سلیقگی و عدم هماهنگی خراب خواهند کرد.

- تعداد فونت‌ها: این روزها فونت‌های بسیار متنوعی در دسترس طراحان قرار دارند که هر کسی دوست دارد ازتک تک آن‌ها استفاده کند. اما هنگامی که قرار است به‌صورت ترکیبی از فونت‌ها استفاده کنید، باید در استفاده از آن‌ها کمی خسیس باشید! استفاده از دو تا سه فونت که با یکدیگر در هماهنگی و توازن هستند به لوگوی برند شما چهره‌ای حرفه‌ای و زیبا می‌بخشد.

 استفاده از فونت‌های بیشتر در هنگام تبلیغات می‌تواند ایده‌ی خوبی باشد، اما هنگامی که پای طراحی هویت برندتان در میان باشد، سادگی انتخاب مناسب‌تری است.

- مقیاس‌بندی حروف: فرقی نمی‌کند که از فونت‌های پهن استفاده می‌کنید یا باریک، فقط فراموش نکنید که مقیاس‌بندی افقی متن در طراحی لوگو باعث می‌شود تا سبک طراحی شما هویت برندتان را تعریف کند.

- فاصله‌گذاری بین حروف: پیش از این شما را با انواع فاصله‌گذاری بین حروف آشنا کردیم. استفاده از این فاصله‌گذاری‌ها به روش‌های گوناگون می‌تواند پیام متفاوتی را به بیننده انتقال دهد.

 برای مثال استفاده از فاصله‌گذاری نزدیک آن هم همراه با فونت برجسته می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد، در حالی که فاصله‌گذاری آزاد همراه با فونت باریک طراحی زیبایی برای برندهای مدرن و پیشرفته است.

- وزن فونت: فونت‌های سنگین قدرت و برجستگی را نشان می‌دهند. در مقابل فونت‌های سبک، نشان‌دهنده‌ی شیک بودن و لطافت هستند.‌

- توجه به حروف بزرگ و کوچک: استفاده از حروف کوچک و بزرگ نیز می‌تواند در دیدگاه مخاطبان‌ برندتان تاثیرگذار باشد. حروف بزرگ معمولا نشان‌دهنده‌ی سادگی و تاثیرگذاری هستند و حروف کوچک برای القای حس دوستی و راحتی استفاده می‌شوند.

خب، حتما متوجه شده‌اید که همین چند گزینه‌ی ساده چطور می‌توانند هویت برند را در دید مخاطب تغییر دهند. پس هنگام طراحی تایپوگرافی برای لوگو، باید با توجه به هویت برندتان، عناصر تایپوگرافی را انتخاب کنید.

چگونه بهترین تایپوگرافی را برای برای برند خود طراحی کنیم؟

حالا که با عناصر، اصول و چگونگی تاثیر تایپوگرافی درنگرش مخاطبین یک برند آشنا شدیم، بد نیست در کنار هم یاد بگیریم که چگونه بهترین تایپوگرافی ممکن را برای برند خود طراحی کنیم! برای این کار، باید فاکتورهای گوناگونی را در نظر بگیریم که در ادامه به بررسی آن‌‌ها می‌پردازیم:

- درمورد هویت برند خود فکر کنید: مهم‌ترین وظیفه‌ی شما پیش از ظراحی تایپوگرافی، این است که به‌خوبی درمورد هویت برند خود فکر کنید، آیا می‌خواهید در چشم‌ مخاطبان‌تان خشک و جدی به نظر برسید یا دوستانه و شاد؟ شیک و لوکس باشید یا ساده و راحت؟ مهم‌ترین وظیفه‌ی تایپوگرافی لوگو این است که هویت برند شما را در نگاه اول به مخاطب بشناساند.

 بنابراین یک طراح باهوش تایپوگراف فیس‌تایپ‌هایی را انتخاب می‌کند که تمامی خصایص برندتان را به سایرین نشان می‌دهند.

- لحن پیام‌‌تان را انعکاس دهید: از دیگر مشخصه‌های یک تایپوگرافی خوب این است که پیام برند شما را با همان لحنی که مد نظر شماست انتقال می‌دهد. برای مثال اگر لحنی جدی دارید و می‌خواهید پیام مهمی را انتقال دهید، باید از فونت‌های ساده و بدون طراحی استفاده کنید که حواس مخاطب را پرت نمی‌کنند.

- کارکرد را فراموش نکنید: کارکرد تایپوگرافی به‌اندازه‌ی فرم و ظاهر آن مهم است. چه می‌شود اگر زیباترین تایپوگرافی را برای برندتان طراحی کنید اما تایپوگرافی شما مخاطب را گیج کند و پیام نادرستی به او انتقال دهد؟ پس باید آن را به‌گونه‌ای طراحی کنید که مخاطب را به‌درستی راهنمایی کند و همچنین خوانا و قابل درک باشد.

- عملکرد را در نظر بگیرید: در بعضی مواقع فرمت فونت‌‌های انتخابی ما برای طراحی تایپوگرافی، برای محل نشر آن مناسب نیستند. برای مثال تصور کنید که قصد دارید تایپوگرافی خود را در وب‌سایت قرار دهید، درصورتی که فونت مناسب وب انتخاب نکنید، عملکرد تایپوگرافی شما با مشکل مواجه خواهد.

- الهام بگیرید: اگر ایده‌ی خاصی برای طراحی تایپوگرافی به ذهن‌تان نمی‌رسد، از کارهای دیگران الهام بگیرید. به کارهای طراحان ماهر نگاه کنید و ایده بگیرید. حتی می‌توانید به هشتگ‌های تایپوگرافی در شبکه‌‌های اجتماعی سر بزنید و نمونه‌‌های مختلف آن را ببینید.

- برای آزمایش وقت بگذارید: برای پیدا کردن مناسب‌ترین فونت و طرح برای برندتان، تنها راه آزمایش مداوم است. با آزمایش پیاپی فونت‌های مختلف و دریافت بازخورد از مخاطبین، می‌توانید بهترین و مناسب‌ترین فونت‌ را برای لوگوی خود انتخاب کنید.

نمونه‌هایی از تایپوگرافی

اگر خوب به اطراف‌مان نگاه کنیم، نمونه‌های تایپوگرافی بسیاری جالبی را خواهیم دید. یکی از این لوگوهای محبوب که به روش تایپوگرافی طراحی شده‌اند، لوگوی برنامه‌ی تلویزیونی نود است که برنامه‌ای درمورد فوتبال بود. 

لوگوی این برنامه عدد ۹۰ انگلیسی را به تصویر می‌کشد. صفر در این تایپوگرافی شکل توپ را تداعی می‌کند. استفاده از خطوط باریک، رنگ شاد و زنده و همچنین طرح بسیار ساده‌ در این تایپوگرافی، حس نشاط و سرزندگی تماشای بازی فوتبال را به بیننده القا می‌کند. از طرفی توجه به زمان ۹۰ دقیقه‌ای بازی‌های فوتبال در این لوگو، نام برند و هدف آن را به‌خوبی منتقل می‌‌کند.

لوگوی ایران خودرو یکی از نمونه‌های تایپوگرافی ایرانی است، که سعی دارد با خطوط کشیده و برجسته، قدرت و سرعت محصولات خود را در عین زیبایی نشان دهد.

لوگوی علامت استاندارد ایران، به‌نحوی طراحی شده است که در عین به نمایش گذاشتن کلمه‌ي ISIRI واژه‌ی «ایران» را در ذهن بیننده تداعی کند. استفاده از رنگ سیاه و طراحی بسیار ساده در این لوگو، نشان‌دهنده‌ی اهمیت بسیار زیاد پیامی است که لوگو انتقال می‌دهد.

شرکت ایریگیشن پراز (Irrigation Pros) از نمونه‌های طراحی تایپوگرافی لوگو است که موفق شده است با استفاده از رنگ‌های زنده، هیجان و سرزندگی را به برندی صنعتی هدیه دهد.

لوگوی اتوموبیل اینک (Automobile Inc)، با خطوط براق، درخشنده و نرم خود، سه ویژگی اصلی ماشین‌های لوکس و باکیفیت را به بیننده یادآوری می‌کند.

تایپوگرافی لوگوی کریتیو پرینتینگ (Creative Printing)، یک نمونه‌ی خلاقانه است. از آنجا که کار چاپ با رنگ در ارتباط است از رنگ‌های شاد و چشم‌نواز در این تایپوگرافی استفاده شده است. از طرفی حرف (i) به‌گونه‌ای طراحی شده است که نشان‌دهنده‌ی عمل پرینت باشد و در عین حال به عنوان علامت تعجب در میان شعار این برند قرار بگیرد. یک انتخاب هوشمندانه و عالی!

سوالات متداول تایپوگرافی

تایپوگرافی چه تاثیری روی برند دارد؟

تایپوگرافی خوب در کنار شکل دادن به هویت برند می‌تواند موجب شود که کاربران فیس‌تایپ‌های استفاده شده در وب‌سایت یا محصولات‌ را به‌طور مداوم به برند ارتباط دهند. بنابراین طراحی تایپوگرافی منحصربه‌فرد به شما کمک می‌کند تا کاربران بیشتری را با خود همراه کنید، اعتمادشان را به دست آورید و نام برندتان را بالا ببرید.

چگونه بهترین تایپوگرافی را برای برند خود طراحی کنیم؟

-در مورد هویت برندتان فکرکنید.

-لحن پیامتان را انعکاس دهید.

-از کارهای دیگران الهام بگیرید.

-به عملکرد و کارکرد صحیح تایپوگرافی توجه داشته باشید.

برای طراحی لوگو از هر نوعی که باشد می توانید از لینک زیر اقدام کنید :

طراحی لوگو حرفه ای